In de Trouw schrijft Rob Schouten over het verschil dat hij ervaart tussen het zien van schilderijen en foto’s. Deze laatste noemt hij “puncties uit de realiteit”.
Dat zet iemand die graag foto’s maakt wel even aan tot kritisch lezen!
Want fotografie is natuurlijk veel meer, het is een met alle andere visuele kunstvormen vergelijkbaar fenomeen geworden.
Schouten vindt dat de schilder de werkelijkheid naar zijn hand zet, en dat daarom schilderijen op hem minder indruk maken. Maar de werkelijkheid naar zijn hand zetten doet de fotograaf ook! Schouten doet de schilder zowel als de fotograaf tekort door ze te vergelijken!
Het vergelijken van een schilderij met een foto ligt voor de hand, want of je nu een weiland met koe en decoratief hekje schildert of je maakt er een foto van, het resultaat kan op het eerste gezicht hetzelfde zijn. Je drukt af op canvas en huppetee, een knappe schilder die het op linnen ook zo goed kan. Ikea ligt vol met dergelijke fotografie. Je kunt je er geen buil aan vallen, het staat leuk boven de bank, en het kost maar een schijntje. Maar niemand zal er artistieke waarde aan toekennen! Als je de kleur van je inrichting verandert koop je een nieuw bijpassend plaatje en belandt het vorige in de kringloop.
Als een schilder als Helmantel foto’s i.p.v. schilderijen van zijn objecten had gemaakt, was hij misschien niet zo beroemd geworden, en hoefde je niet zoveel betalen voor zijn Keulse potten. De artistieke waarde van Helmantels schilderijen zit hem in de visie en de manier waarop het beeld tot stand is gekomen.
Kijk, en dan is het leuk dat je een schilderende zoon hebt. Want om het
weiland met koe en hekje op linnen te laten spreken heb je heel wat meer kleur nodig dan het palet van onze lens biedt. Van zoon heb ik geleerd dat geschilderd gras niet groen is, maar een mengeling van blauw en bruin en geel en wit. En een geschilderde koe is helemaal niet zwart-wit, maar heeft vele tinten blauw. Ook het hekje is nog een heel gedonder. Een schilder kijkt totaal anders dan een fotograaf.
En wat laat onze foto spreken? Dat is het juiste ogenblik, het moment dat spanning in de foto brengt. Het moment dat koe met staart zwaait, vogel op hekje gaat zitten, de zon krachtige schaduwen maakt en een deel van het weiland een andere kleur geeft.
En…. de fotograaf kijkt door de lens. De inkadering zal altijd het beeld bepalen.
Schilderij en foto kunnen op elkaar lijken, daarom zijn ze nog niet vergelijkbaar. Ze zullen allebei een andere, authentieke emotie oproepen, want ze zijn totaal anders tot stand gekomen.
Ik zou Rob Schouten een cursus fotograferen willen laten volgen. Dan ontdekt hij misschien de complexiteit van een goede foto, en dat hij appels met peren vergelijkt! Dat fotograferen heel wat meer is dan World Press momenten schieten. En dat een World Press foto heel wat meer is dan een punctie uit de realiteit.
Maar ik ben het helemaal eens met de conclusie van zijn artikel: “Sinds de ontdekking van de fotografie zijn we beter af”.
Want schilderen zal ik nooit leren, maar een weiland met koe fotograferen lukt me prima!
Al is het de vraag of iemand het boven de bank wil hangen.
Martha
Schouten werkt voor een krant, en ongetwijfeld zal dat voor deze onderhoudende columnist een belangrijke reden zijn om foto’s als ‘ puncties uit de realiteit’ te omschrijven. Immers, kranten brengen nieuws. En elk nieuwsbericht is zo’n punctie. De bijbehorende foto’s zijn dat ook. Deze definitie hanteert Schouten overigens vaker.
Noem maar eens een kunstvorm die niet manipuleert. Ook krantenfoto’s doen dat.
Ik kan mij heel goed vinden in Martha’s reactie. Een mooie column, die te lezen zou moeten worden gegeven aan al die mensen die geloven dat sinds we film en video hebben, het toneel en theater overbodig zijn geworden.